Με την υπ’ αριθ.12426/2012 απόφαση του Μονομελούς Πρωτοδικείου Αθήνας (διαδικασία ασφαλιστικών μέτρων- πρόεδροςΑντωνία Μπαχαντάκη) κρίθηκε ότι
«η άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος της εναγομένης (δια του νομίμου εκπροσώπου της) να επιβάλει μονομερώς το σύστημα της εκ περιτροπής απασχόλησης διάρκειας εργασίας μίας ημέρας για το σύνολο σχεδόν των εργαζομένων και 2 ημέρες για 64 από αυτούς, με τις δυσχερείς συνέπειες για τους εργαζόμενους και την διαβίωσή τους, υπερβαίνει και μάλιστα προφανώς τα όρια που επιβάλλονται από την καλή πίστη και τον κοινωνικό και οικονομικό σκοπό του δικαιώματος, διότι υπαγορεύθηκε από την επιθυμία της εναγομένης να αποφύγει την καταβολή της αποζημίωσης απόλυσης στους αιτούντες ή σε όσους από αυτούς τυχόν κρίνει ότι πρέπει να απολύσει με ορθολογικά κριτήρια λόγω του σημαντικού περιορισμού των δραστηριοτήτων της, ενώ παράλληλα οι αιτούντες υποβάλλονται εκ του λόγου αυτού σε στερήσεις και αδυνατούν να διαθρέψουν με άλλον τρόπο τον εαυτό τους, ενώ ασφαλώς οι αποδοχές αυτές που θα ελάμβαναν με το σύστημα που επιβλήθηκε δεν θα ήταν ικανές από μόνες τους να τους εξασφαλίσουν ικανώς την διαβίωσή τους [για τούτο δε επέλεξαν αυτοί (οι εργαζόμενοι) την μοναδική μέρα που τους επιβλήθηκε να εργάζονται, εκείνοι να απεργούν]. Συνεπώς, επήλθε βλαπτική μεταβολή των όρων της αορίστου συμβάσεως εργασίας των αιτούντων, εφόσον η εργοδότρια αυτών μετέβαλε μονομερώς τους όρους της σύμβασης τους κατά κατάχρηση του δικαιώματος της, την οποία ρητά απέκρουσαν οι αιτούντες , δηλώνοντας ότι παρέχουν την εργασία τους υπό τους όρους των συμβάσεων εργασίας που ίσχυαν πριν την μονομερή επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας καθιστώντας έτσι την καθ' ης υπερήμερη ως προς την καταβολή των μισθών τους..»
Ακολουθεί η απόφαση:
ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
ΤΜΗΜΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ
ΤΟ
ΜΟΝΟΜΕΛΕΣ ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟ ΑΘΗΝΩΝ
(ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΩΝ ΜΕΤΡΩΝ)
------------------
Αποτελούμενο από την Δικαστή
Αντωνία Μπαχαντάκη, την οποία όρισε ο
Πρόεδρος του Τριμελούς Συμβουλίου Διοικήσεως του Πρωτοδικείου Αθηνών.
Συνεδρίασε δημόσια στο ακροατήριό του στην Αθήνα
στις 12 Οκτωβρίου 2012, χωρίς την
σύμπραξη γραμματέα, για να δικάσει την υπόθεση μεταξύ:
Διάδικοι:
(1002 εργαζόμενοι) στην ανώνυμο εταιρεία με την
επωνυμία «ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ ΑΕ», κάτοικοι ως εκ της εργασίας τους Ναυπηγείων
Σκαραμαγκά, που εκπροσωπήθηκαν από τον
πληρεξούσιο δικηγόρο τους Βασίλειο Πήττα,
ΚΑΤΑ: Της ανωνύμου εταιρείας που εδρεύει στο Σκαραμαγκά Αττικής με την επωνυμία
«ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΝΑΥΠΗΓΕΙΑ ΑΕ», νόμιμα εκπροσωπουμένης, η οποία παραστάθηκε δια του
πληρεξουσίου της δικηγόρου Αργυρίου Θεοδόση.
Άσκησε πρόσθετη παρέμβαση υπέρ των αιτούντων το Σωματείο Εργαζομένων
Ναυπηγείων Σκαραμαγκά Η ΤΡΙΑΙΑΝΑ, που παραστάθηκε δια του πληρεξουσίου του
δικηγόρου Βασιλείου Πήττα..
ΑΦΟΥ ΜΕΛΕΤΗΣΕ ΤΗ ΔΙΚΟΓΡΑΦΙΑ
ΣΚΕΦΘΗΚΕ ΣΥΜΦΩΝΑ ΜΕ ΤΟ ΝΟΜΟ
Εισάγονται προς
συζήτηση η με αριθμό καταθέσεως 14328/2012 αίτηση και η προφορικώς ασκηθείσα
στο ακροατήριο, πρόσθετη παρέμβαση του Σωματείου εργαζομένων Σκαραμαγκά «Η Τρίαινα»,
οι οποίες πρέπει να συνεκδικαστούν λόγω της συνάφειάς τοvς και επειδή με τον τρόπο αυτό διευκολύνεται η διεξαγωγή της δίκης (άρθρο
246, 591 παρ 1 εδ.α ΚΠολΔ).
Σύμφωνα με τις
διατάξεις του άρθρου 728 παρ 1 περ γ και δ'΄του ΚΠολΔ, το δικαστήριο μπορεί να
επιδικάσει προσωρινά ως ασφαλιστικό μέτρο, εν όλω ή εν μέρει απαιτήσεις
καθυστερουμένων τακτικών ή έκτακτων αποδοχών οποιασδήποτε μορφής ή αμοιβών ή
αποζημιώσεων που οφείλονται από την παροχή εργασίας ή εξόδων που έγιναν με
αφορμή την εργασία, μισθών υπερημερίας ή απoζημίωσης για παράνομη καταγγελία της σύμβασης εργασίας ή για εργατικό
ατύχημα ή που οφείλεται από τη σύμβαση εργασίας ή λόγω παραβάσεως της. Η έννοια
των αποδοχών δεν εκτείνεται μόνο στο βασικό μισθό αλλά, ενόψει της γενικότητας
της διατύπωσης της διάταξης, καταλαμβάνει όλες τις αποδοχές του εργαζομένου,
όπως Π.χ τα δώρα εορτών, το επίδομα αδείας κλπ (ΜΠρΠειρ 1879/82 ΕΕργΔ 42, 25).
Με το παραπάνω άρθρο καθορίζονται περιοριστικά οι απαριθμούμενες και
κατονομαζόμενες σε αυτό περιπτώσεις προσωρινής επιδίκασης απαιτήσεων, δηλαδή
της καταδίκης του οφειλέτη χρηματικών απαιτήσεων ή άλλης επιτρεπτής κατά το
ουσιαστικό δίκαιο, μορφής παροχής, για τις απαριθμούμενες στη διάταξη αυτή
απαιτήσεις, προς το σκοπό κάλυψης άμεσης και ανεπίδεκτης αναβολής ανάγκης του
δικαιούχου προς λήψη από τον υπόχρεο - οφειλέτη του της παροχής ολικώς ή έστω
μερικώς, για την αποτροπή στέρησης των απόλυτα αναγκαίων μέσων προς διαβίωση
του ή έκθεσης σε κίνδυνο της υγείας ή της ζωής του. Η αίτηση για προσωρινή
επιδίκαση απαίτησης, από το γεγονός και μόνο της ένταξης της σε μια από τις
περιπτώσεις του άρθρου 728 ΚΠολΔ, δεν καθίσταται αυτοδικαίως βάσιμη, αλλά
προσθέτως και στις οριζόμενες περιπτώσεις στις οποίες μπορεί να χωρήσει
προσωρινή επιδίκαση απαίτησης, για να επιδικαστεί αυτή προσωρινά, απαιτείται η
συνδρομή της κατά το άρθρο 682 παρ 1 ΚΠολΔ προϋπόθεσης της επείγουσας περίπτωσης,
της επείγουσας δηλαδή ανάγκης να ενεργοποιηθεί κατά ένα μέρος από τώρα η
επίδικη έννομη σχέση, προϋπόθεση η οποία εναρμονίζεται και προς τον παραπάνω
επιδιωκόμενο σκοπό της προσωρινής επιδίκασης της απαίτησης (ΜΠρΘεσ 21763/2005
ΤΝΠ Νόμος, ΜΠρΠατρ 1872/2003, ΕΕργΔ 62/1098, ΜΠρΡοδ 589/2003, Τράπεζα Νομικών
Πληροφοριών ΔΣΑ, ΜΠρΑθ 11631/1998, ΔΕΝ 54/1506, ΜΠρΑΘ 9514/95, ΑρχΝ 48/83,
ΜΠρΝαυπλ 57/84, Δ 18/526, Τζίφρα, Ασφαλιστικά μέτρα, σελ 244, Β. Βαθρακοκοίλη,
Ερμηνευτική - Νομολογιακή ανάλυση ΚΠολΔ, άρθρο 728 αριθμ. 1,3,27,28,55, άρθρο
682 αριθμ. 12 και εκεί παραπομπές στη θεωρία και νομολογία,
Κεραμέα/Κονδύλη/Νίκα ερμηνεία του ΚΠολΔ, άρθρο 728 αριθμ 1, 2 και εκεί
παραπομπές στη θεωρία και νομολογία), οι ανάγκες δε του δικαιούχου εκτιμώνται
ανάλογα προς την ηλικία του, την οικογενειακή του κατάσταση, την οικονομική του
κατάσταση, την κοινωνική του θέση και τις εν γένει υποχρεώσεις του, όπως Π.χ.
σπουδές τέκνων, ασθένεια μέλους της οικογένειας του Κ.λ.Π. (ΜΠρΝαυπλ 57/84 Δ
18. 526, Β. Βαθρακοκοίλη, Ερμηνευτική - Νομολογιακή ανάλυση ΚΠολΔ, άρθρο 728
αριθμ. 3, 55, Ασφαλιστικά μέτρα, Βασικ. Νομ. Βιβλιοθ. Εκδ. 2000, τομ. 1 σελ
278). Η προσωρινή επιδίκαση δίνεται μόνο για τον μετά την υποβολή της αίτησης
χρόνο, γιατί με αυτήν επιδιώκεται η συντήρηση του δικαιούχου για τον χρόνο για
τον οποίο ζητείται η λήψη του ασφαλιστικού μέτρου, για δε τον παρελθόντα χρόνο
δεν μπορεί να επιδικαστεί προσωρινά το γι' αυτόν καθυστερούμενο ποσό, αφού κατ'
αυτόν οπωσδήποτε συντηρήθηκε κα συνεπώς δεν συντρέχει επείγουσα περίπτωση, η
αδικαιολόγητη δε και μακράς διάρκειας καθυστέρηση άσκησης της αίτησης
υποδηλώνει την έλλειψη επείγουσας περίπτωσης (ΜΠρΡοδ 1447/2007, τvπ ΝΟΜΟΣ, Τζίφρα Ασφ Μέτρα, εκδ. 1985 σελ. 11-12., Κ. Μπέη, Ασφ Μέτρα, αρθρ.
682 σελ. 30 επ., Β. Βαθρακοκοίλη, Ερμηνευτική - Νομολογιακή ανάδυση ΚΠολΔ,
άρθρο 728 αριθμ. 6, άρθρο 682 αριθμ. 12 και εκεί παραπομπές στη θεωρία και
νομολογία). Η προσωρινή επιδίκαση μπορεί να δοθεί και για τον πριν την υποβολή
της αίτησης χρόνο, μόνο σε περίπτωση που ο αιτών επικαλεστεί και πιθανολογηθεί
ότι η προϋπόθεση της επείγουσας περίπτωσης ισχύει και για τον προγενέστερο
χρόνο. όπως στην περίπτωση που αναγκάστηκε να πορισθεί τα αναγκαία προς συντήρηση
του ποσά, για το διάστημα αυτό, με δανεισμό από τρίτους, στους οποίους
εξακολουθεί να τα οφείλει (ΜΠρΑΘ 298/1995, ΕΕΔ 1996/248, ΜΠρθεσ 4926/2003, Αρμ.
2004/1315 και ΜΠρΣαμ 99/2004, ΑρχΝ 2006/647).
Σύμφωνα με το
άρθρο 38 παρ. 3 του ν. 1892/1990, όπως τροποποιήθηκε με το άρθρο 2 του ν.
2639/1998 και το άρθρο 2 του ν. 3846/2010, κατά την κατάρτιση της σύμβασης
εργασίας ή κατά τη διάρκειά της ο εργοδότης και ο μισθωτός μπορούν με έγγραφη
ατομική σύμβαση να συμφωνήσουν κάθε μορφή απασχόλησης εκ περιτροπής. Εκ
περιτροπής απασχόληση θεωρείται η απασχόληση κατά λιγότερες ημέρες την εβδομάδα
ή κατά λιγότερες εβδομάδες το μήνα ή κατά λιγότερους μήνες το έτος ή και
συνδυασμός αυτών κατά πλήρες ημερήσιο ωράριο εργασίας. Αν περιοριστούν οι
δραστηριότητές του ο εργοδότης μπορεί, αντί καταγγελίας της σύμβασης εργασίας,
να επιβάλλει σύστημα εκ περιτροπής απασχόλησης στην επιχείρησή του, η διάρκεια
της οποίας δεν επιτρέπεται να υπερβαίνει τους εννέα (9) μήνες στο ίδιο
ημερολογιακό έτος, μόνο εφόσον προηγουμένως προβεί σε ενημέρωση και διαβούλευση
με τους νόμιμους εκπροσώπους των εργαζομένων, σύμφωνα με τις διατάξεις του Π.δ.
260/2006 και του ν. 1767/1988. Οι συμφωνίες ή οι αποφάσεις της παραγράφου αυτής
γνωστοποιούνται μέσα σε οκτώ (8) ημέρες από την κατάρτιση ή τη λήψη τους στην
οικεία Επιθεώρηση Εργασίας. Περαιτέρω, κατά την παράγραφο 4 του ίδιου άρθρου,
εάν ελλείπουν συνδικαλιστικές οργανώσεις και συμβούλιο εργαζομένων, η ενημέρωση
και διαβούλευση γίνεται με το σύνολο των εργαζομένων. Η ενημέρωση μπορεί να
γίνει με εφάπαξ ανακοίνωση σε εμφανές και προσιτό σημείο της επιχείρησης, η δε
διαβούλευση πραγματοποιείται σε τόπο και
χρόνο που
ορίζει ο εργοδότης. Σύμφωνα με τις ως άνω διατάξεις, για την επιβολή από τον
εργοδότη της εκ περιτροπής εργασίας στην επιχείρηση απαιτείται αφενός να
συντρέχει η ουσιαστική προϋπόθεση του περιορισμού της δραστηριότητας του και
αφετέρου να γίνει ενημέρωση και διαβούλευση με τους νόμιμους εκπροσώπους τον
εργαζομένων, στην περίπτωση δε που δεν υπάρχουν συνδικαλιστικές οργανώσεις και
συμβούλιο εργαζομένων η ενημέρωση και διαβούλευση να γίνει με το σύνολο των
εργαζομένων. Ο νομοθέτης δεν προσδιορίζει εγγύτερα την ουσιαστική προϋπόθεση
για την επιβολή της εκ περιτροπής εργασίας, δηλαδή τον περιορισμό της
δραστηριότητας του εργοδότη. Επειδή όμως δίνεται στον εργοδότη κατ' εξαίρεση το
δικαίωμα να επέμβει στο περιεχόμενο των συμφωνιών των συμβάσεων που έχει με το
προσωπικό του και να τις αλλάξει με τρόπο επαχθή για τους εργαζομένους, οι
προϋποθέσεις για την άσκηση του είναι αυστηρές και για να εφαρμοστεί πρέπει ο
περιορισμός της οικονομικής δραστηριότητας να είναι πολύ σοβαρός με μόνιμα
χαρακτηριστικά, όχι όταν απλώς μια επιχείρηση έχει ταμειακές δυσχέρειες ή όταν
υπάρχει άσχημη συγκυρία στην αγορά. Αναμφίβολα δεν απαιτείται να τίθεται σε
κίνδυνο η βιωσιμότητα της επιχείρησής του για να μπορεί ο εργοδότης να
προσφύγει μονομερώς στην εκ περιτροπής εργασία. Όμως, δεν αρκεί η επίκληση από
την πλευρά του οποιωνδήποτε οικονομικών προβλημάτων ή οποιουδήποτε περιορισμού
της δραστηριότητας της επιχείρησής του. Εφόσον η εκ περιτροπής εργασία
επιβάλλεται, ως ηπιότερη εναλλακτική λύση, προκειμένου να αποτραπούν απολύσεις,
θα πρέπει ο περιορισμός των δραστηριοτήτων να έχει μια τέτοια έκταση που να
απειλεί άμεσα τις θέσεις εργασίας (βλ. Ζερδελή Εργατικό Δίκαιο Ατομικές
Εργασιακές Σχέσεις 2011, σ. 571, υποσ. 244Α, ΜονΠρωτΑθ 8606/2011 δημοσ. στη
Νόμος).
Ακολούθως, σε
ό,τι αφορά τις προϋποθέσεις της ενημέρωσης και διαβούλευσης με τους
εργαζομένους, που πρέπει να τηρηθούν για να επιβληθεί η εκ περιτροπής εργασία,
ο εργοδότης έχει υποχρέωση να προχωρήσει σε σοβαρή συζήτηση με το προσωπικό του
για τους λόγους που υπαγορεύουν αυτή την επιχειρηματική απόφαση, να δώσει τα
οικονομικά στοιχεία και να εξαντλήσει κάθε περιθώριο εναλλακτικών λύσεων. Αν
δεν γίνει ενημέρωση με διαβίβαση στοιχείων, ώστε να λάβουν γνώση οι εργαζόμενοι
της πρόσφατης και της πιθανής εξέλιξης των δραστηριοτήτων και της οικονομικής
κατάστασης της επιχείρησης, καθώς και της κατάστασης, της διάρθρωσης και της
πιθανής εξέλιξης της απασχόλησης σ' αυτή (επιχείρηση) και δεν δοθεί από τον
εργοδότη ένα χρονικό διάστημα διαβούλευσης, τότε η επιβολή της εκ περιτροπής
εργασίας θα είναι παράνομη (βλ. Καζάκο, ο.π. Βλ. και Πίκουλα, Η από τον
εργοδότη επιβαλλόμενη εκ περιτροπής απασχόληση και σχετικά Υποδείγματα, ΔΕΝ 2010.
976 επ.).
Στην προκειμένη περίπτωση, οι
αιτούντες εκθέτουν ότι συνδέονται με την καθ' ης ανώνυμη εταιρία, με συμβάσεις
εργασίας αορίστου χρόνου και απασχολούνται με τις αποδοχές που αναλυτικά
αναφέρονται για καθέναν τους στο δικόγραφο της υπό κρίση αίτησης. Ότι από τις
18-4-2012 επιβλήθηκε από την καθ'ης η αίτηση σύστημα εκ περιτροπής εργασίας
μίας ημέρας την εβδομάδα χωρίς να συντρέχουν οι νόμιμες προϋποθέσεις και κατά
κατάχρηση του δικαιώματός της, το οποίο οι αιτούντες δεν αποδέχθηκαν δηλώνοντας
στην καθ' ης ότι θα συνεχίσουν να προσφέρουν την εργασία τους υπό τους όρους
και τις προϋποθέσεις που ίσχυαν πριν την ανωτέρω μη νόμιμη επιβολή. Ότι η καθ' ης
μη αποδεχόμενη την νομίμως προσφερόμενη από τους αιτούντες εργασία, έχει
περιέλθει σε υπερημερία, οφείλοντας στους αιτούντες τις νόμιμες αποδοχές τους
καθόλο το διάστημα που διαρκεί το μέτρο που μονομερώς αποφάσισε (από 28.4.2012
έως 17.10.2012) Ότι εξαιτίας της ανωτέρω μη νόμιμης επιβολής του μέτρου της εκ
περιτροπής εργασίας, προκαλείται περιορισμός κατά ποσοστό 80% . των αποδοχών
των εργαζομένων των αιτούντων εργαζομένων με αποτέλεσμα να αδυνατούν να
καλύψουν τις ανάγκες συντηρήσεώς τους. Με το ιστορικό αυτό οι αιτούντες
επιδιώκουν, επικαλούμενοι επείγουσα περίπτωση και επικείμενο κίνδυνο τη λήψη
ασφαλιστικών μέτρων, με τη μορφή της προσωρινής επιδίκασης απαίτησης και
ειδικότερα ζητούν να υποχρεωθεί η καθ'ης προσωρινά μέχρι την έκδοση αποφάσεως
επί της αγωγής την οποία άσκησαν, να τους επιδικάσει το ήμισυ των τακτικών
αποδοχών τους για το χρονικό διάστημα από 16.4.2012 και έως 17.10.2012 . Υπέρ
των αιτούντων άσκησε προφορικά πρόσθετη
παρέμβαση το σωματείο εργαζομένων Ναυπηγείων Σκαραμαγκά «Η τρίαινα», ζητώντας
να γίνει δεκτή η αίτηση. Η αίτηση και η πρόσθετη παρέμβαση παραδεκτώς και
αρμοδίως εισάγονται προς συζήτηση, ενώπιον αυτού του Δικαστηρίου, κατά την
προκειμένη ειδική διαδικασία των ασφαλιστικών μέτρων (άρθρα 669 παρ2, 686 επ
ΚΠολΔ) και είναι δε νόμιμες στηριζόμενες στις διατάξεις των άρθρων 682, 728,
729 ΚΠολΔ. Πρέπει, επομένως, να ερευνηθούν περαιτέρω κατ' ουσίαν.
Από τις ένορκες καταθέσεις των μαρτύρων
απόδειξης και ανταπόδειξης και την χωρίς όρκο κατάθεση του νομίμου εκπροσώπου
του προσθέτως παρεμβαίνοντος σωματείου και από όλα τα έγγραφα που οι διάδικοι
προσκομίζουν, πιθανολογήθηκαν τα ακόλουθα πραγματικά περιστατικά: Οι αιτούντες
απασχολούνται με σύμβαση εξηρτημένης εργασίας ορισμένου χρόνου στην καθ'ης
ανώνυμη εταιρεία Ναυπηγεία Σκαραμαγκά ΑΕ, λαμβάνοντας έκαστος ανάλογα με τα
προσόντα του και την θέση στην οποία απασχολείται μηνιαίες αποδοχές που
ανέρχονται ως εξής:
Το ύψος των
αποδοχών αυτών δεν αμφισβητήθηκε από την καθ'ης. Το έτος
2010, η καθ'ης
εταιρεία μεταβιβάστηκε στην πλειοψηφία των μετοχών της στην εταιρεία Abu Dhabi Mar(ADM) η οποία κατέχει σήμερα ποσοστό 71,1 % του μετοχικού κεφαλαίου και στην
εταιρεία Thyssenkrupρ marine systems («TKMS») η οποία κατέχει σήμερα ποσοστό 24,9% του μετοχικού κεφαλαίου , η δε
εξαγορά αυτή εγκρίθηκε από την ελληνική πολιτεία με τον νόμο 3858/2010. Τον
Νοέμβριο του έτους 2011 η καθ'ης, επικαλούμενη περιορισμό των δραστηριοτήτων
της που οφείλεται και στην μη εκπλήρωση των χρηματικών υποχρεώσεων του κυρίου
οφειλέτη της Ελληνικού Δημοσίου αναφορικά με το ανατεθέν σ’ αυτήν πρόγραμμα
κατασκευής υποβρυχίων που αποτελεί την μοναδική της πλέον δραστηριότητα,
προσκάλεσε για πρώτη φορά το σωματείο των εργαζομένων σ' αυτήν για διαβούλευση,
προκειμένου να προβεί σε σύστημα εκ περιτροπής εργασίας, χωρίς ωστόσο να
οδηγηθούν οι διαπραγματεύσεις αυτές σε κάποιο κοινά αποδεκτό για τα δύο μέρη
σημείο. Η καθ' ης η αίτηση με νέα πρόσκλησή της τον Απρίλιο του έτους 2012 προς
το σωματείο να δεχθεί την θέση του προσωπικού σε εκ περιτροπής εργασίας για μια
ημέρα την εβδομάδα, πρόταση την οποία το Σωματείο των εργαζομένων αρνήθηκε,
έθεσε πλέον το προσωπικό της επιχείρησης σε εργασία εκ περιτροπής, διάρκειας
μιας ημέρας την εβδομάδα, αρχής γενομένης από την 18.4.2012 και για ένα
τρίμηνο, ήτοι για τις 17.7.2012, το οποίο παρατάθηκε (αφού προηγήθηκε νέα
πρόσκληση προς το Σωματείο των εργαζομένων και νέα άρνηση αυτού) για ένα ακόμη
τρίμηνο ήτοι μέχρι 17.10.2012. Οι εργαζόμενοι αιτούντες, δια του Σωματείου
τους, προσθέτως παρεμβαίνοντος, αντέδρασαν στο εν λόγω μέτρο άμεσα, επικαλούμενοι
ότι δεν πληρούνται οι προϋποθέσεις του άρθρου 38 παρ 3 του ν 1892/1990, όπως
τροποποιήθηκε με το άρθρο 2 του ν 2639/1998 και το άρθρο 2 του ν 3846/2010 και
ότι επίσης η εν λόγω ενέργεια του εργοδότη τους είναι καταχρηστική και ως εκ
τούτου μη νόμιμη, αποκρούοντας δε την μεταβολή αυτή· στις εργασιακές σχέσεις
τους δήλωσαν στην εργοδότρια εταιρεία (καθ' ης η αίτηση) ότι εμμένουν στους
όρους και τις προϋποθέσεις των συμβάσεών τους εργασίας που ίσχυαν πριν την
εφαρμογή του συστήματός εκ περιτροπής εργασίας και ότι θα παρέχουν την εργασία
τους αυτή παρευρισκόμενοι καθημερινά στο σύνολό τους στο χώρο εργασίας τους για
το σκοπό αυτό, ενώ παράλληλα πραγματοποιούν απεργία κάθε Δευτέρα, ημέρα που
αποτελεί την ημέρα εργασίας κατά το σύστημα εκ περιτροπής εργασίας που
επιβλήθηκε από την καθ' ης. Επίσης, άσκησαν την από 5.5.2012 αίτηση
ασφαλιστικών μέτρων κατά της καθ' ης επικαλούμενοι τα ίδια περιστατικά με την
κρινομένη αίτηση και ζητούσαν να υποχρεωθεί η καθ' ης να τους απασχολεί υπό το
καθεστώς που ίσχυε πριν την επιβολή του συστήματος εκ περιτροπής εργασίας,
αίτηση η οποία κρίθηκε ως μη νόμιμη με την με αριθμ. 6159/2012 απόφαση αυτού
του Δικαστηρίου. Οι αιτούντες με την υπό κρίση αίτηση ισχυρίζονται μεταξύ άλλων
ότι η μονομερής επιβολή του συστήματος εκ περιτροπής εργασίας από την καθ' ης
δεν είναι νόμιμη, εφόσον δεν συντρέχει περιορισμός των δραστηριοτήτων του
εργοδότη τους (καθ' ης εταιρείας) όπως τάσσει ο νόμος [άρθρο 3 εδ. δ του ν.
3846/2010, όπως αντικατ. με το άρθρο 17 παρj 1 του ν. 3899/2010]. Πιθανολογήθηκε πράγματι, ότι η καθ' ης έχει σήμερα ως
μόνο αντικείμενο της τον αμυντικό εξοπλισμό του ελληνικού πoλεμικού ναυτικού καθόσον πλέον απαγορεύεται να αναλάβει οποιαδήποτε μη αμυντική
δραστηριότητα πλην της ανωτέρω, με βάση της απόφασης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ε
(2010) 8274, η οποία ελήφθη τον Δεκέμβριο του έτους 21010, σε χρόνο δηλαδή
μεταγενέστερο της ανάληψης από την επενδύτρια εταιρεία των Ναυπηγείων
Σκαραμαγκά (εφεξής ΕΝΑΕ), γεγονός που επικαλείται η καθ΄ης ως κύριο ώστε να
θεμελιώσει τον ισχυρισμό της περί περιορισμού του αντικειμένου των δραστηριοτήτων
της. Οι αιτούντες επικαλούνται αντίθετα ότι δεν συντρέχει οποιοσδήποτε
περιορισμός των δραστηριοτήτων της καθ' ης, καθώς ο νυν μέτοχος- επενδυτής της
καθ' ης, γνώριζε κατά το χρόνο της εξαγοράς της ΕΝΑΕ την προαναφερόμενη
απαγόρευση, εφόσον το εν λόγω ζήτημα είχε τεθεί ήδη από το έτος 2008 (δηλαδή πολύ
πριν την εξαγορά των ναυπηγείων), η δε σχετική απαγόρευση επιβλήθηκε σε
εκτέλεση παλαιότερης απόφασης της ΕΕ [Ε(2008)3118 της 2-7-2008]. Ο ισχυρισμός
αυτός δεν πιθανολογήθηκε βάσιμος, διότι, όπως προέκυψε, η απόφαση της ΕΕ
[Ε(2008)3118 της 2-7-2008, σε εκτέλεση της οποίας εκδόθηκε η απόφαση του έτους
2010, αφορά στην υποχρέωση της Ελλάδος να ανακτήσει τα χρηματικά ποσά με τα
οποία, όπως κρίθηκε, παρανόμως επιχορήγησε την ΕΝΑΕ , κατά τα λεπτομερώς αναφερόμενα
στην εν λόγω απόφαση, και μάλιστα να τα ανακτήσει από το τμήμα μη στρατιωτικών
δραστηριοτήτων της ΕΝΑΕ, ωστόσο τα μέτρα τα οποία η Ελλάδα θα ελάμβανε τελικώς
προς συμμόρφωση της εν λόγω απόφασης, ήταν αντικείμενο διαπραγμάτευσης, έως τον
Δεκέμβριο του 2010, οπότε ελήφθη η απόφαση περί περιορισμού των ΕΝΑΕ σε
δραστηριότητες· που αφορούν τον στρατιωτικό εξοπλισμό του Ελληνικού Πολεμικού
Ναυτικού [Ε (2010) 8274]. Πιθανολογείται βάσιμη δε η άγνοια του επενδυτή , που
εξαγόρασε την ΕΝΑΕ, αναφορικά με την αδυναμία της καθ' ης να αναλάβει έργα για
λογαριασμό πολεμικών ναυτικών τρίτων χωρών, εφόσον , από την προσκομιζόμενη από
την καθ' ης από 3-11-2010 ανακοίνωση τύπου του Υπουργείου Εθνικής Άμυνας, ο
ίδιος ο τότε Υπουργός Εθνικής Άμυνας κάνει λόγο για την δυνατότητα ανάπτυξης
των Ελληνικών Ναυπηγείων με την απόκτηση νέων παραγγελιών από τα πολεμικά
ναυτικά τρίτων χωρών, δυνατότητα ωστόσο που δεν θεωρήθηκε αδιαμφισβήτητη. αλλά
τέθηκε υπό όρους και προϋποθέσεις στην συνέχεια από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή όπως
προκύπτει από την προσκομιζόμενη από την καθ' ης από 23.1.2012 επιστολή του
επιτρόπου Almunia. Πιθανολογείται ,
επομένως ότι δεν ήταν σαφές και συγκεκριμένο το εύρος του πεδίου της
επιχειρηματικής της δραστηριότητας της καθ' ης ήδη από το έτος 2010, αλλά η
καθ' ης θεωρούσε ότι θα έχει την δυνατότητα να αναλάβει έργα και για τα
πολεμικά ναυτικά τρίτων χωρών, όπερ και δεν έγινε, με αποτέλεσμα οι
δραστηριότητές της να περιοριστούν σε ένα τρέχον πρόγραμμα κατασκευής
υποβρυχίων για λογαριασμό του Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, που έχει εκπληρωθεί
περίπου κατά το 95%, ενώ πλην της ολοκλήρωσης του εν λόγω έργου, δεν
πιθανολογήθηκε το ενδεχόμενο άμεσης ανάληψης νέων έργων και διεύρυνσης των
επιχειρηματικών δραστηριοτήτων της. Η εν λόγω συρρίκνωση της επιχειρηματικής δραστηριότητας
της καθ' ης στα τρέχοντα αμυντικά προγράμματα του ελληνικού πολεμικού ναυτικού,
αποτελεί ουσιαστικό περιορισμό των δραστηριοτήτων της που δικαιολογεί την
ανάγκη της καθ 'ης να επιδιώξει νέα ρύθμιση των σχέσεων εργασίας που διέπουν το
προσωπικό της επιχείρησής της. Αντίθετα, δεν συνιστούν περιορισμό των
δραστηριοτήτων της οι επικαλούμενες από την καθ' ης καθυστερήσεις πληρωμών από
το ελληνικό δημόσιο αναφορικά με τις υφιστάμενες συμβάσεις έργου που έχει
αναλάβει η καθ' ης για λογαριασμό του τελευταίου κατασκευής υποβρυχίων του
Ελληνικού Πολεμικού Ναυτικού, καθόσον μια τέτοια αποδοχή θα σήμαινε και
ανεπίτρεπτη μετακύλιση του επιχειρηματικού κινδύνου καθολοκληρίαν από τον
εργοδότη στον εργαζόμενο, ενώ σε κάθε περίπτωση δεν συνιστά περιορισμό των δραστηριοτήτων
του εργοδότη η μείωση του κύκλου εργασιών (τζίρου) της επιχείρησης ως
οικονομικού μεγέθους, εφόσον δεν συνδυάζεται και με την μείωση της διαθέσιμης
εργασίας. Επίσης, οι δεδομένες οικονομικές συνθήκες και η κρίση που πλήττει τη
χώρα ήταν γνωστές και στην καθ' ης ήδη από το έτος 2010, με δεδομένο ότι το
αντικείμενο των εργασιών της είναι τα αμυντικά προγράμματα του Πολεμικού
Ναυτικού, το ζήτημα του πόσα και ποια είναι αυτά θα καθοριστεί από την Ελληνική
Πολιτεία με βάση τις αμυντικές ανάγκες της χώρας και όχι με βάση με τα γενικά
κριτήρια της αγοράς .
Κατόπιν πάντως
της δικαιολογημένης, όπως αναφέρθηκε ανάγκης της καθ' ης να βρεθεί λύση
αναφορικά με τις εργασιακές σχέσεις που θα διέπουν το προσωπικό της
επιχείρησης, προσαρμοσμένη στις νέες συνθήκες της επιχείρησης που
διαμορφώνονταν κατόπιν του περιορισμού των δραστηριοτήτων της, η καθ' ης
ξεκίνησε με το προσωπικό της επιχείρησης διαμέσου της προσθέτως παρεμβαίνουσας
πρωτοβάθμιας συνδικαλιστικής τους οργάνωσης, διαβουλεύσεις, που άρχισαν το Δεκέμβριο
του 2011 ενώ ήδη από το Δεκέμβριο του 2011 παραδόθηκαν οικονομικά στοιχεία της καθ'
ης στο Σωματείο εργαζομένων της καθ' ης , όπως ο ισολογισμός της διαχειριστικής
χρήσης ετών 2009, 2010, και σχέδιο αυτής του έτους 2011, πίνακας μισθοδοσίας
και πίνακας με τα ελάχιστα λειτουργικά έξοδα της εταιρείας για την περίοδο
Οκτώβριος 2010 - Νοέμβριος 2011, όμως οι διαβουλεύσεις αυτές δεν κατέληξαν σε
κάποια συμφωνία. Επιπλέον πιθανολογήθηκε ότι η καθ' ης στις 29.3.2012 απηύθυνε
γραπτή πρόσκληση προς το σωματείο των εργαζομένων των αιτούντων προκειμένου να
προχωρήσει σε διαβουλεύσεις με αυτούς, προτείνοντάς τους την εκ περιτροπής
εργασία μίας ημέρας την εβδομάδα, το δε Σωματείο με την από 3-4-2012 επιστολή του
και το . από 4-4-2012 έγγραφό του γνωστοποίησε την άρνησή του να προσέλθει για
διαβούλευση του συγκεκριμένου μέτρου και την ταυτόχρονη πρόθεσή του να
διαβουλευτεί ισοδύναμα μέτρα μείωσης κόστους. Μετά από αυτά η καθ 'ης προχώρησε
στην μονομερής επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας , διάρκειας μιας μόνο
ημέρας εργασίας, για 829 εργαζομένους της εταιρείας και δύο ημερών εργασίας για
64 εργαζομένους, για το χρονικό διάστημα από 18.4.2012 και για τρεις μήνες.
Στην συνέχεια, η καθ' ης κάλεσε με την από 6.7.2012 πρόσκλησή της σε νέα
διαβούλευση το Σωματείο, προκειμένου να παραταθεί ένα τρίμηνο ακόμη το σύστημα
εκ περιτροπής εργασίας που μονομερώς επιβλήθηκε, στην οποία το Σωματείο
αρνήθηκε να προσέλθει με την από 11-7-2012 ανακοίνωσή του. Από τα ανωτέρω
προκύπτει ότι η καθ' ης τήρησε την σχετική προϋπόθεση του νόμου περί ενημέρωσης
και διεξαγωγής διαβουλεύσεων, με την χορήγηση προς αυτούς των σχετικών
στοιχείων για την πορεία της επιχείρησης, το γεγονός δε ότι οι διαπραγματεύσεις
αυτές δεν κατέληξαν σε κοινά αποδεκτή συμφωνία δεν σημαίνει ότι δεν τηρήθηκε η
σχετική επιταγή του νόμου, αφού δεν απαιτείται η επίτευξη συμφωνίας μεταξύ των
δύο πλευρών, απορριπτομένων επομένως στο σύνολό τους των σχετικών ισχυρισμών
των αιτούντων· ως ουσιαστικά αβάσιμων.
Ωστόσο, η λύση που τελικώς επιλέχθηκε από την καθ' ης , να θέσει τους
εργαζόμενους της επιχείρησής της σε εκ περιτροπής εργασία, διάρκειας της
εργασίας αυτής μία (1) ημέρα την εβδομάδα για το σύνολο σχεδόν των εργαζομένων
και δύο ημερών για 64 εργαζόμενους, προσκρούει στο άρθρο 281 του ΑΚ ως
καταχρηστική διότι συνιστά στην πραγματικότητα εκμηδένιση της
απασχόλησης των αιτούντων, εφόσον· υπάρχει προφανής
δυσαναλογία
μεταξύ χρονικών διαστημάτων εργασίας και μη
εργασίας τους [βλ. Φ. Δερμιτζάκη Η
μονομερώς επιβαλλόμενη εκ περιτροπής εργασίας Επ.Εργ.Δικ. 2012.1169 επ.], και
σε κάθε περίπτωση έχει ως αποτέλεσμα την μισθολογική συρρίκνωση των αποδοχών
των εργαζομένων σε ποσοστό περίπου 80%,
που, ιδιαίτερα για τους χαμηλόμισθους από τους
αιτούντες, συνεπάγεται να
λαμβάνουν ως αποδοχές από την εργασία τους ποσό
χαμηλότερο από το
ποσό που θα είχαν την δυνατότητα να λαμβάνουν ως
επίδομα ανεργίας σε περίπτωση καταγγελίας της σύμβασής τους και να καθίσταται
με τον τρόπο αυτό αδύνατη η συντήρηση και διαβίωσή τους. Επομένως, η εν λόγω
λύση αντιβαίνει στον σκοπό του νόμου, ο οποίος είναι η προστασία των
εργαζομένων από την ανεργία και συγκεκριμένα η προστασία των θέσεων εργασίας ,
δια της προστασίας των επιχειρήσεων [δυνατότητα εκ περιτροπής εργασία μέχρι η
επιχείρηση να ανακτήσει την ακμή της] και η αποφυγή του ύστατου μέσου των
ομαδικών απολύσεων σε περίπτωση ουσιώδους περιορισμού των δραστηριοτήτων της
επιχείρησης [βλ Φ. Δερμιτζάκη Η μονομερώς επιβαλλόμενη εκ περιτροπής εργασίας
ΕΠ.Εργ.Δικ 2012.1169 επ], διότι όχι μόνο δεν προστατεύεται ο εργαζόμενος
στοιχειωδώς, αφού οι αποδοχές του από την μια πλευρά συρρικνώνονται σε μηδαμινό
σημείο, ενώ από την άλλη πλευρά αποστερείται την δυνατότητα λήψης αποζημίωσης
λόγω καταγγελίας ή τυχόν επίδομα. ανεργίας ώστε να συντηρείται όσο διάστημα
προσπαθεί να ανεύρει άλλη εργασίας, ώστε η εφαρμογή του μέτρου κατά τον ανωτέρω
τρόπο (εργασία μια μέρα την εβδομάδα) δεν αποτελεί εξ' ορισμού μέτρο
ευνοϊκότερο από την τυχόν καταγγελία της σύμβασης. Υπό τις συνθήκες αυτές, η
άσκηση του διευθυντικού δικαιώματος της εναγομένης (δια του νομίμου εκπροσώπου
της) να επιβάλει μονομερώς το σύστημα της εκ περιτροπής απασχόλησης διάρκειας
εργασίας μίας ημέρας για το σύνολο σχεδόν των εργαζομένων και 2 ημέρες για 64
από αυτούς, με τις δυσχερείς συνέπειες για τους εργαζόμενους και την διαβίωσή
τους, υπερβαίνει και μάλιστα προφανώς τα όρια που επιβάλλονται από την καλή
πίστη και τον κοινωνικό και οικονομικό σκοπό του δικαιώματος, διότι
υπαγορεύθηκε από την επιθυμία της εναγομένης να αποφύγει την καταβολή της
αποζημίωσης απόλυσης στους αιτούντες ή σε όσους από αυτούς τυχόν κρίνει ότι
πρέπει να απολύσει με ορθολογικά κριτήρια λόγω του σημαντικού περιορισμού των
δραστηριοτήτων της, ενώ παράλληλα οι αιτούντες υποβάλλονται εκ του λόγου αυτού
σε στερήσεις και αδυνατούν να διαθρέψουν με άλλον τρόπο τον εαυτό τους, ενώ ασφαλώς
οι αποδοχές αυτές που θα ελάμβαναν με το σύστημα που επιβλήθηκε δεν θα ήταν
ικανές από μόνες τους να τους εξασφαλίσουν ικανώς την διαβίωσή τους [για τούτο
δε επέλεξαν αυτοί (οι εργαζόμενοι) την μοναδική μέρα που τους επιβλήθηκε να
εργάζονται, εκείνοι να απεργούν]. Συνεπώς, επήλθε βλαπτική μεταβολή των όρων
της αορίστου συμβάσεως εργασίας των αιτούντων, εφόσον η εργοδότρια αυτών
μετέβαλε μονομερώς τους όρους της σύμβασης τους κατά κατάχρηση του δικαιώματος
της, την οποία ρητά απέκρουσαν οι αιτούντες , δηλώνοντας ότι παρέχουν την
εργασία τους υπό τους όρους των συμβάσεων εργασίας που ίσχυαν πριν την μονομερή
επιβολή συστήματος εκ περιτροπής εργασίας καθιστώντας έτσι την καθ' ης
υπερήμερη ως προς την καταβολή των μισθών τους. Κατόπιν όλων των παραπάνω. και
εφόσον συντρέχει επικείμενος κίνδυνος να στερηθούν οι αιτούντες από την μη
καταβολή της μισθοδοσίας τους τα απαραίτητα για την συντήρηση και την
στοιχειώδη διαβίωσή τους. εφόσον ο μισθός συνιστά το μόνο μέσο διαβίωσης για
καθέναν από αυτούς όπως πιθανολογήθηκε, απορριπτομένου του αντίθετου ισχυρισμού
της καθ' ης, θα πρέπει να γίνει δεκτή η αίτηση κατά ένα μέρος. και να καταδικαστεί η καθ' ης να καταβάλλει στους αιτούντες το 1/2 των
αποδοχών ενός εκάστου, που αντιστοιχούν στο χρονικό διάστημα από την άσκησή της
υπό κρίση από 7.8.2012 αίτησης και μέχρι τις 17.10.2012, εφόσον η προσωρινή επιδίκαση
δίνεται όπως προαναφέρθηκε, μόνο για τον μετά την υποβολή της αίτησης χρόνο,
στην προκειμένη δε περίπτωση δεν πιθανολογήθηκε ότι η προϋπόθεση της επείγουσας
περίπτωσης συντρέχει και για τον προγενέστερο χρόνο, αφού δεν προέκυψε ότι οι
αιτούντες αναγκάσθηκαν να πορισθούν τα αναγκαία προς συντήρηση τους ποσά, για
το διάστημα αυτό με δανεισμό από τρίτους, στους οποίους εξακολουθούν να τα
οφείλουν. Πρέπει επομένως η καθ' ης να υποχρεωθεί να καταβάλλει σε καθέναν από
τους αιτούντες το 1/2 των αποδοχών
(υπολογιζόμενες σύμφωνα με το προαναφερόμενο ύψος των μηνιαίων αποδοχών που
αναφέρθηκε λεπτομερώς ανωτέρω) που αντιστοιχούν στο χρονικό διάστημα της
άσκησης της υπό κρίση 7.8.2012 αίτησης και μέχρι τις 17.10.2012, κατά το. οποίο
η καθ' ης κατέστη υπερήμερη ως προς την καταβολή του μισθού τους, που επαρκεί
για
την κάλυψη των
επειγουσών αναγκών τους. Τα δικαστικά έξοδα πρέπει να συμψηφιστούν στο σύνολό
τους, λόγω της δυσχέρειας που εμφανίζει η ερμηνεία των κανόνων που εφαρμόζονται
στις αντίστοιχες περιπτώσεις (άρθρο 179 ΚΠολΔ).
ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΛΟΓΟΥΣ ΑΥΤΟΥΣ
ΔΙΚΑΖΟΝΤΑΣ
αντιμωλία των διαδίκων
ΣΥΝΕΚΔΙΚΑΖΕΙ
την αίτηση με την πρόσθετη παρέμβαση που ασκήθηκε προφορικά στο ακροατήριο
ΔΕΧΕΤΑΙ κατά
ένα μέρος την αίτηση και την πρόσθετη παρέμβαση. ΥΠΟΧΡΕΩΝΕΙ την καθ' ης να
καταβάλει σε έκαστο των αιτούντων το 1/2 των αποδοχών που αντιστοιχούν στο
χρονικό διάστημα από την επίδοση της υπό κρίση από 7.8.2012 αίτησης και μέχρι
τις 17.10.2012 (υπολογιζόμενες σύμφωνα με το ύψος των μηνιαίων αποδοχών που
αναφέρεται λεπτομερώς στο σκεπτικό της παρούσας).
ΣΥΜΨΗΦΙΖΕΙ τα
δικαστικά έξοδα μεταξύ των διαδίκων
ΚΡΙΘΗΚΕ,
αποφασίσθηκε και δημοσιεύτηκε στο ακροατήριό του, σε έκτακτη δημόσια
συνεδρίαση, στην Αθήνα στις 6-12- 2012.
Η ΠΡΟΕΔΡΟΣ
